هنوز ممکن است که برجام احیا شود

مواضع اخیر برخی از مقامات ایرانی باعث شده تا امید عده‌ای از تحلیلگران به احیای برجام بار دیگر زنده شود. حالا پرسش اینجاست که سرنوشت برجام چه خواهد شد؟

مذاکرات احیای برجام حدود ۴ ماه است که متوقف شده و بسیاری از کارشناسان نسبت به احیای توافق اتمی تردید دارند. اما مواضع اخیر برخی از دولتمردان و تصمیم‌سازان در جمهوری اسلامی امید عده‌ای از تحلیلگران را برای احیای برجام زنده کرده است.

محمدرضا خباز، نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی و استاندار اسبق سمنان در گفتگویی با تجارت‌نیوز به تشریح تبعات عدم احیای برجام در زندگی و معیشت مردم پرداخته است. به باور وی مواضع اخیر کمال خرازی، وزیر خارجه اسبق جمهوری اسلامی ایران نشانه‌ای از تغییر موضع اساسی در قبال برجام است.

اما خباز اعتقاد دارد تعلل دولت ابراهیم رئیسی برای به سرانجام رساندن مذاکرات و بی‌توجهی به توصیه‌های مشفقانه در زمینه سیاستگذاری باعث شد تا همه تخم‌مرغ ها در سبد سناریوی زمستان سخت قرار بگیرد که نتیجه‌ای غیر از کشتن وقت نداشته است.

در ادامه مشروح گفتگوی تجارت‌نیوز با محمدرضا خباز را می‌خوانید؛

اقتصاددانان اعتقاد دارند وضعیت اقتصادی کشور بسیار نامطلوب است، دولت هم مدعی است که اقتصاد را به برجام گره نزده، نظر شما در این باره چیست؟ فکر می‌کنید شروط حل معضلات اقتصادی کشور چیست؟

ظرف ۱۸ ماه اخیر که آقای رئیسی مسئولیت را برعهده دارند بارها گفته‌ام که شرط حل مشکلات اقتصادی ما، رفع موانع تحریمی از طریق احیای برجام است. در غیر این صورت اگر فقط به کشورهای شرقی بسنده کنیم از یک فرصت بزرگی کشور را محروم کرده‌ایم.

شرط دوم نیز جلوگیری از اختلافات بی‌رویه است. در نهایت هم باید از چاپ اسکناس بدون پشتوانه جلوگیری شود. اما متاسفانه اظهارات دلسوزان هم نتوانست تاثیری بگذارد. هرچه گفتیم با یک غرور «علمی‌نما» و نوعی بی‌تجربگی و کارنابلدی این دلسوزی‌ها را پشت گوش انداختند.

به نظر شما کلید حل مشکلات اقتصادی کشور، احیای برجام است؟

باید توجه داشت که اگر برجام امضا شود از فردا همه مشکلات کشور حل نخواهد شد. اما بزرگترین مانع بر سر راه حل مشکلات از میان برداشته خواهد شد. چند وقت پیش وزیر نفت گفته بود نفت به اندازه کافی فروخته می‌شود و هیچ مشکلی از این بابت نداریم. اما اخیرا گفته شده که ما برای پرداخت حق عضویت در برخی نهادها و سازمان‌های بین‌المللی به مشکل خورده‌ایم! مطالبات ارزی از کره جنوبی، چین، عراق و سایر کشورها نیز کماکان سر جای خود باقی است.

از همین رو است که گفته می‌شود تعلل در تصمیم‌گیری باعث وارد شدن هزینه‌های سنگینی بر گرده اقتصاد کشور شده است. اما اگر هرچه زودتر تصمیمی در این زمینه اتخاذ شود بازهم می‌توان جلوی بخشی از ضررها را بگیریم. در کشور ما تصمیمات خیلی دیر اتخاذ می‌شود و کسی هم برای تبعات مخرب آن موآخذه نمی‌شود. همان افرادی که مانع احیای برجام می‌شدند حالا باید پاسخگو باشند. تندروهایی که فقط خودشان را در دنیا می‌بینند و در توهم هستند.

نظر شما درباره اظهارات کمال خرازی چیست؟

به نظر می‌رسد در امر سیاست‌گذاری خارجی تغییراتی در حال وقوع است. دیر تصمیم گرفتن و بد تصمیم گرفتن هر دو یک نتیجه دارد. متاسفانه زمانی که جمهوری اسلامی باید تصمیمی در راستای احیای برجام اتخاذ می‌کرد تعلل کرد و این تصمیم گرفته نشد.

اشاره شما به مذاکراتی است که در اواخر تابستان جریان داشت؟

بله همینطور است، متاسفانه تحت تاثیر عده‌ای از تندروها با درشت‌گویی از سناریوی زمستان سخت اروپا سخن می‌گفتند. گویا اصلا زبان دیپلماسی بلد نیستند. می‌خواهند با قلدرمآبی کار را پیش ببرند. خب همین رویکرد باعث شده تا دلار از مرز ۴۰ هزار تومان عبور کرده و سکه نیز در آستانه ۲۰ میلیون تومانی شدن باشد. پول ملی ما در پایین ترین سطح ارزشی خود قرار گرفته و تورم مواد خوراکی نیز بیش از ۶۲.۵ درصد است که بعد از جنگ جهانی دوم تاکنون بی‌سابقه است.

این اتفاقات نتیجه بی‌توجهی آقایان به دلسوزی‌هاست. فرصت‌های زیادی را از دست دادیم که باعث شد ملت ایران بیشترین فشار را در تاریخ انقلاب متحمل شوند. چه تعداد خانواده از هم فروپاشید؟ چه تعداد دانش‌آموز ترک تحصیل کردند؟ چه تعداد خانواده بی‌خانمان شدند؟ در حقیقت بی‌توجهی آقایان باعث شد تا زلزله ۸ ریشتری پنهانی در اقتصاد ایران به وقوع بپیوندد که تبعات ویرانگری داشته است.

آقایی که می‌گفت اگر فقط دو ماه صبر کنیم، اروپایی‌ها دچار زمستان سخت خواهند شد و خودشان با پای خودشان به میز مذاکره بازخواهند گشت و می‌توانیم امتیازات بیشتری از آنها بگیریم. اما دیدیم که اروپا مشکلش را به هر نحوی بود حل کرد، زمستان هم به هر حال تمام می‌شود و روسیاهی‌اش به ذغال خواهد ماند!

اگر در ماه‌های پایانی دولت روحانی برجام امضا می‌شد هم چنین زلزله‌ای رخ می‌داد؟

شوربختانه زمانی که آقای رئیسی به محض رای آوردن در انتخابات اجازه ادامه مذاکرات را نداد. آقایان ظریف و عراقچی هم دیگر برای مذاکره راهی وین نشدند. قطعا اگر اجازه این کار داده می‌شد و برجام احیا شده بود الان وضعیت به مراتب بهتری داشتیم.

اگر برجام ۱۸ ماه پیش امضا می‌شد تورم کنونی و همچنین کاهش ارزش پول ملی را نداشتیم.

در دولت سیزدهم علی باقری کنی جایگزین عباس عراقچی شد، نظرتان درباره انتصاب یک مخالف سرسخت برجام برای ادامه مذاکرات منطقی و درست بود؟

این اقدام دولت آقای رئیسی به معنای این بود که آقای باقری کنی به عنوان مسئول مذاکرات به وین برود و مذاکره ادامه پیدا کند اما کار به سرانجام نرسد! افرادی که می‌گفتند برجام مرده و در مجلس آن را آتش زدند و موکت‌های مجلس را نیز سوزاندند، عملا کاری کردند که به خوشحالی اسرائیل انجامید.

به نظر شما با وجود تحولات اخیر و همچنین وضع تحریم‌های جدید علیه ایران آیا تغییر موضع در قبال برجام می‌تواند به احیای آن ختم شود؟

آنچه برای امریکا و اروپا مهم است، جلوگیری از دسترسی ایران به بمب اتم بوده و در این زمینه تلاش می‌کنند. آقای خرازی هم گفتند توان ساختش را داریم اما اراده‌ای برای این کار نداریم. اگر غربی‌ها اطمینان پیدا کنند که ما فعالیت‌های هسته‌ای را متوقف خواهیم کرد و به برجام برمی‌گردیم قطعا برای احیای برجام آمادگی دارند. اما اگر فکر کنند که هدف ایران از مذاکره صرفا وقت گذرانی است به چنین چیزی تن نمی‌دهند.

از همین رو اگر جمهوری اسلامی ایران به صورت جدی وارد گود شود، قطعا می‌توان به احیای برجام امیدوار بود. آقایان می‌گفتند ما مذاکره نمی‌کنیم برای مذاکره! اما بیش از یکسال است که دقیقا همین کار را کرده‌اند. از طرفی هم بحث عدم پذیرش FATF و لوایح پالرمو از جمله موانع دیگر در این مسیر است.

به احیای برجام امیدوار هستید؟

بله امیدوار هستم، چون آقای خرازی وارد شده می‌توان گفت که موضع تغییر کرده است. البته شانس احیای برجام نسبت به چند ماه قبل کمتر شده اما همین تغییر مواضع که به آن اشاره شد می‌تواند نشانه خوب و امیدوارکننده‌ای باشد.