مجازات فرار از سربازی
قانون خدمت وظیفه عمومی و قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح. مجازات حقوقی و کیفری فرار از سربازی را طبق این دو قانون بررسی می‌کنیم.
خدمت وظیفه عمومی و به اصطلاح سربازی طبق قانون، وظیفه همه مردان ایرانی است که ۱۸ سال شمسی را تمام می‌کنند و کسی از آن معاف نیست مگر به تصریح قانون. برای مشمولان سربازی سه حالت کلی وجود دارد: انجام وظیفه، غیبت و فراز از سربازی. همچنین افرادی که از معافیت موقت مانند معافیت تحصیلی استفاده می‌کنند، پس از پایان آن باید برای سربازی اقدام کنند و الا ممکن است سرباز غایب یا فراری محسوب شوند. از سوی دیگر، تعریف مشمولان غایب با مشمولان فراری و نیز مجازات سرباز فراری در زمان صلح یا جنگ متفاوت است. در این مطلب به شرایط و مجازات سرباز فراری در زمان صلح و جنگ می‌پردازیم ولی برای اطلاع از وضعیت خود و تطبیق آن با قوانین از مشاوره حقوقی بنیاد وکلا کمک بگیرید.
مجازات سرباز فراری
برای سربازان غایب و فراری دو قانون وجود دارد: قانون خدمت وظیفه عمومی و قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح. مجازات حقوقی و کیفری فرار از سربازی را طبق این دو قانون بررسی می‌کنیم.
مجازات در قانون خدمت وظیفه عمومی
قانون خدمت وظیفه عمومی در ۲۹ مهر ۱۳۶۳ و اصلاحیه موادی از آن در ۲۲ آبان ۱۳۹۰ در مجلس تصویب شده است. طبق این قانون، انجام ندادن خدمت سربازی، مانع دریافت بعضی خدمات دولتی یا استفاده از بعضی از حقوق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می‌شود. این موارد را هم به نوعی باید مجازات مشمولان غایب و فراری محسوب کرد.
● مجازات حقوق شهروندی
طبق ماده ۱۰ قانون خدمت وظیفه عمومی، انجام امور زیر مستلزم ارائه مدرک دال بر
رسیدگی به وضع مشمولیت آنان از اداره وظیفه عمومی است:
۱. گرفتن گواهینامه راهنمایی و رانندگی.
۲. دریافت هر گونه وام و کمک‌های کشاورزی، صنعتی، دامداری و مسکن از طریق وزارت‌خانه‌ها، مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و نهادهای قانونی.
۳. نامزدی برای انتخابات مجلس شورای اسلامی و سایر شورا و انجمن‌های قانونی.
۴. تحویل اصل مدارک تحصیلی دیپلم و بالاتر از آن.
۵. صدور پروانه کسب و نیز اجازه اشتغال و عضویت در شرکت‌های تعاونی.
۶. ثبت هر گونه نقل و انتقال غیر قهری اموال به طور مستقیم یا غیر مستقیم در دفاتر اسناد رسمی.
۷. دریافت مستمری از سازمان‌های دولتی و وابسته و نهادهای قانونی.
۸. استخدام به هر صورت (رسمی، پیمانی، روزمزد و خرید خدمت) در وزارت‌خانه‌ها و
مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و نهادهای قانونی و شرکت‌های دولتی.
در حالت معافیت موقت یا دائم از سربازی، مجازات حقوق شهروندی وجود ندارد. بنابراین برای تطبیق وضعیت خود با قوانین معافیت دائم یا موقت سربازی با متخصصان حقوقی بنیاد وکلا مشاوره آنلاین بگیرید.
● مجازات اضافه خدمت
طبق قانون نظام وظیفه عمومی، مشمولین خدمت سربازی چنانچه خود را در مهلت یا تاریخ قانونی معرفی نکنند، همچنین مشمولینی که خود را تا یک ماه پس از پایان معافیت موقت معرفی نکنند، غایب یا فراری شناخته می‌شوند. این افراد پس از معرفی خودشان یا دستگیری اگر طبق مقررات قادر به انجام خدمت وظیفه باشند علاوه بر اینکه به خدمت اعزام می‌شوند، برای آنها اضافه خدمت در نظر گرفته می‌شود:
۱. مشمولان غایب
مشمولانی که خودشان را معرفی نکرده‌اند و اصطلاحاً غیبت اولیه دارند، اگر غیبت آنها در زمان صلح تا سه ماه و در زمان جنگ تا پانزده روز باشد، به سه ماه اضافه خدمت و اگر بیشتر از این مدت‌ها باشد به شش ماه اضافه خدمت تنبیه می‌گردند. البته اگر سربازان تنبیه‌شده، در حین خدمت، حسن اخلاق و رفتار و جدیت در انجام وظیفه یا در عملیات جنگی ابراز شجاعت و فداکاری نشان دهند، اضافه خدمت ایشان طبق مقررات کاهش پیدا می‌کند یا حذف می‌شود.
۲. مشمولان فراری
مشمولانی که مدت غیبت اولیه آنان در زمان صلح از یک سال و در زمان جنگ از دو ماه بیشتر باشد، سربازان فراری محسوب می‌شوند و علاوه بر اعمال اضافه خدمت سربازان غایب، به مراجع صالح قضائی نیز معرفی می‌گردند. این مجازات‌ها در قسمت بعدی ذکر می‌شود.
یک نکته قانونی اینکه هنگام رسیدگی به مشمولان غایب یا فراری، علاوه بر مجازات قانونی و قضایی، اگر طبق مقررات دوباره به دوره آموزشی نیاز باشد آنها ابتدا به دوره آموزش و سپس به خدمت اعزام می‌شوند.
برای اطلاع از جزئیات قوانین و مجازات سربازی، از مشاوره حقوقی تلفنی بنیاد وکلا استفاده کنید.
قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح
در آخرین قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح، مصوب ۹ دی ۱۳۸۲ مجلس، برای شرایط مختلف سربازان فراری مجازات گوناگونی (مانند حبس و اضافه خدمت) ذکر شده است. گفتنی است در قوانین، به سربازان وظیفه نیروی مسلح، کارکنان وظیفه می‌گویند.
- ۱. سرباز فراری دوران صلح
کارکنان وظیفه نیروهای مسلح، با غیبت بیش از پانزده روز‌متوالی و بدون عذر موجه قانونی در زمان صلح، فراری محسوب می‌شوند. این سربازان فراری دو دسته هستند:
الف.حالت دستگیری: این سربازان به حبس از سه ماه تا یک سال یا سه ماه تا یک سال اضافه خدمت محکوم می‌گردند.
ب. حالت مراجعه شخصی: این سربازان فراری چون شخصاً خود را معرفی کرده‌اند مجازات سبک‌تری و به ترتیب زیر دارند:
۱. بدون سابقه فرار و معرفی ظرف شصت روز از شروع غیبت: بدون ارجاع پرونده به مرجع قضایی، در مقابل هر روز‌غیبت و فرار، دو روز به خدمت آنان افزوده می‌شود. البته این اضافه خدمت بیش از سه ماه نخواهد بود.
۲. با سابقه فرار یا معرفی پس از شصت روز از شروع غیبت: در این دو صورت، به حکم دادگاه به حبس از دو تا شش ماه محکوم می‌گردند.
- ۲. سرباز فراری دوران جنگ
کارکنان وظیفه نیروهای مسلح، با غیبت بیش از پنج روز متوالی در زمان جنگ و بدون عذر موجه قانونی، سرباز فراری شناخته می‌شوند. این دسته از سربازان فراری نیز چند گروه هستند:
الف. فرار عادی و دستگیری: این دسته از سربازان به حبس از یک تا سه سال محکوم می‌گردند.
ب. فرار از جبهه و دستگیری: این عده، از زمان غیبت و بدون رعایت شرط پنج روز متوالی، فراری محسوب می‌گردند و به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شوند.
ج. فرار عادی و معرفی شخصی: این سربازان به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم می‌شوند.
در. فرار از جبهه و معرفی شخصی: محکومیت این سربازان، حبس از شش ماه تا دو سال است.
یادآوری می‌شود منظور از جبهه در این قانون، منطقه‌ای است که در آن یگانی درگیری مستقیم و
سریع رزمی دارد یا مأموریت آن را دریافت کرده است.
نکته مهم دیگر اینکه اگر فرار کارکنان وظیفه از جبهه موجب شکست جبهه اسلام یا وارد شدن تلفات جانی به نیروهای خودی شود، به مجازات محارب محکوم می‌شوند.
- ۳. سربازان فراری دوره احتیاط و ذخیره
اگر در زمان جنگ، افراد وظیفه دوره احتیاط و ذخیره ظرف پنج روز از تاریخ احضار یا فراخوان و بدون عذر موجه قانونی خود را معرفی نکنند فراری محسوب می‌شوند. مجازات این گروه در صورت دستگیری، حبس از شش ماه تا دو سال است و در صورت معرفی خودشان قبل از پایان جنگ، دادگاه برای آنان تخفیف در نظر خواهد گرفت. البته تخفیف مجازات سربازان فراری، برای بار اول فرار از خدمت در نظر گرفته می‌شود.
- ۴. فرار بیش از دو نفر و گروهی
اگر فرار بیش از دو نفر، با تبانی قبلی صورت گیرد فرار با توطئه شناخته می‌شود و چنانچه بر اقدام آنان عنوان محاربه صدق کند مجازات محارب را دارد و در غیر این صورت، در زمان جنگ، به سه تا پانزده سال و در زمان صلح به دو تا پنج‌سال حبس محکوم می‌شوند.
لازم به ذکر است که به طور کلی اگر پس از محکومیت حبس سربازان فراری، رأی برائت یا قرار منع پیگرد صادر شود، آن مدت حبس جزء خدمت وظیفه عمومی آنان محسوب می‌‌گردد.
نکته پایانی اینکه طبق قانون خدمت نظام وظیفه، کسانی که مشمولان غایب یا فراری را به کار بگیرند، در صورت شناسایی توسط نیروی انتظامی یا وزارت کار یا وزارت صنعت، به محاکم صالحه قضایی معرفی می‌شوند. مجازات این افراد برای بار اول هزینه سالانه یک سرباز و برای بار دوم و بیشتر هزینه سالانه سه سرباز است.