تفاوت‌های متابولیسمی در زنان و مردان
ونوسی بودن زنان و مریخی بودن مردان، یک ایده داستانی در کتابهاست و واقعیت ندارد، زنان و مردان از نظر جسمی شباهتهای زیادی دارند. متابولیسم هر دو این جنسیتها به عنوان انسان، مشابه است. تقریبا ۹۰٪ مصرف انرژی روزانه هم در زنان و هم در مردان، مربوط است به توده عضلانی، چربیها و فعالیت. زنان اما به صورت کلی، متابولیسم کمی کُندتری دارند که این کُندی به دلیل تفاوت در سایز همان عضلات و چربیهاست، نه جنسیت. اما ماجرا به همین سادگی نیست. مردان به صورت میانگین حجم عضله بیشتری دارند و این موضوع باعث می‌شود بسیاری از افراد تصور کنند که به خودی خود، «هر» مردی متابولیسمی تندتر از «هر» زنی دارد. اما عوامل دیگری مانند سرعت بالا رفتن گلوکز هم در متابولیسم دخیل هستند. چرا گاهی اوقات مردان بیشتر غذا می‌خورند اما کمتر چاق می‌شوند؟ چرا مردان و زنانی که وزن یکسانی دارند، متفاوت به نظر می‌رسند؟ در این مطلب، چند تفاوت مهم زنان و مردان از نظر متابولیسمی را بررسی می‌کنیم.
چرا تفاوت متابولیسمی در زنان و مردان قابل تامل است؟
برای پاسخ دادن به این سوال، ابتدا باید خود متابولیسم را دقیقا بشناسیم. متابولیسم واژهای است برای توصیف فرایندهای شیمیایی و فیزیکی مصرف انرژی در بدن، یعنی هر فرایندی که غذا را در بدن انسان به انرژی تبدیل کند. طبیعتِ متابولیسم در زنان و مردان، کاملا مشابه است اما به صورت میانگین، این خودِ بدن زنان و مردان است که با هم تفاوت دارد. این تفاوت، عملکرد متابولیسم را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این که بخش عمده انرژی هر فرد صرف نگهداری از عضلات و چربی‌های بدنش و فعالیت روزمره او می‌شود، فیزیولوژی، عملکرد و کیفیت متابولیسم در زنان و مردان به دلایل متفاوتی با هم فرق دارد، و این یعنی این دو جنسیت با سرعت متفاوتی وزن کم یا اضافه می‌کنند، هضم غذایشان با هم فرق دارد و…
تفاوت ذخیره چربی در زنان و مردان
پیش‌فرض بسیاری از افراد این است که ذخیره چربی در زنان بیشتر است، چون بیشتر از میزان صرف انرژی‌شان، کالری دریافت می‌کنند. این ایده از نظر تاریخی چندان اشتباه نیست، چون زنان در گذشته فعالیت کمتری داشتهاند، برخلاف مردان که مشغول کارهای یدی بوده‌اند. با این حال، نباید آن را همیشه صحیح دانست. تحقیقات، امروز هم نشان میدهند که مصرف انرژی در مردان بیشتر از زنان است (۱۸۷ کیلوژول بر کیلوگرم در مقایسه با ۱۷۰ کیلوژول بر کیلوگرم در زنان)، با وجود این‌که در بسیاری از نقاط جهان فعالیت فیزیکی‌شان یکسان است. چرا؟
یکی از دلایل احتمالی این مسئله این است که بدن زنان، به صورت فیزیولوژیکی عملکرد بهتری در ذخیره انرژی به صورت چربی دارد. احتمالا متوجه شده‌اید که برای وزن کم کردن هم، زنان همیشه باید میزان غذایشان را خیلی بیشتر از مردان کاهش بدهند. از طرفی، نباید بارداری را هم فراموش کنیم. در نیمه اول بارداری، توده چربی بدن زنان بدون این‌که لزوما بیشتر غذا بخورند یا کمتر انرژی مصرف کنند، افزایش پیدا میکند. خودِ این موضوع، تفاوت بین زنان و مردان را در مصرف انرژی و متابولیسم تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تفاوت متابولیسم زنان و مردان در هنگام ورزش
اختلاف ضریب اکسیداسیون گلوکز و چربی در هنگام ورزش، لزوما میزان ذخیره چربی را در زنان و مردان متفاوت نمیکند. زنان وقتی ورزش می‌کنند، میزان بیشتری ترکیب چربی‌گلوکز میسوزانند. با این وجود، در مقایسه با مردان (در یک ورزش مشابه) کمتر چربی از دست میدهند.
این مسئله ممکن است به دلیل کارآمدی و ثبات بیشتر توده چربی در هنگام استراحت باشد. بیشتر افراد عادی، کمتر از ۵٪ زمان روزشان را به ورزش میگذرانند. پس توده چربی بزرگ‌تر در زنان، به زنان اجازه می‌دهد در هنگام ورزش آن را به عنوان سوخت بسوزانند و در هنگام استراحت بیشتر ذخیره‌اش کنند (در مقایسه با مردان).
تفاوت متابولیسمی زنان و مردان در هضم غذا
احتمالا شما هم زنانی را می‌شناسید که با وجود غذای کمتری که می‌خورند، بیشتر از مردان اطرافشان وزن اضافه می‌کنند. این نابرابری تلخ، یک دلیل فیزیولوژیکی دارد. زنان به صورت میانگین، انرژی بیشتری نسبت به مردان نمی‌‌گیرند (از طریق غذا) اما در هنگام ورزش چربی ذخیره‌شده را اکسیده می‌کنند.
بر همین اساس میتوانیم بگوییم که توده چربی بیشتر آن‌ها از غذا ناشی نمی‌شود، بلکه از طریق ذخیرهای است که در هنگام استراحت میگیرند. البته که تحقیقات نشان داده‌اند زنان بلافاصله بعد از ورزش، اسیدهای چرب کمتری اکسیده می‌کنند (و این کاهش اکسیداسیون تا ساعتها ادامه دارد). علاوه بر این بعد از خوردن غذا، اسیدهای چربی که از غدد چربی آزاد می‌شوند در زنان کمتر هستند.
گاهی به هم ریختن عملکرد غدد چربی، می‌تواند ذخیره چربی را در بدن یک زن یا مرد دچار مشکل کند و چاقی یا لاغری مفرط به وجود بیاورد. در این مواقع، فوق تخصص غدد می‌تواند با تجویز دارو فرایند را به حالت عادی برگرداند. در حالت عادی و بدون به هم ریختگی غدد، مردان درصد بیشتری چربی «خورده‌شده» را اکسیده می‌کنند. جذب اسیدهای چرب غذایی اما، در بافت‌های زیرجلدی اندام فوقانی و بافت‌های چربی اندام تحتانی، در زنان بالاتر است. شاید به همین دلیل باشد که ذخیره چربی به صورت کلی در زنان بیشتر است، چون میزان انرژی مصرفشده بعد از خوردن غذا، بیشتر از زمان ورزش است.
تفاوت‌های هورمونی زنان و مردان و اثرشان بر متابولیسم
بلوغ یک دوران پر از هورمون و تغییرات در بدن زنان و مردان است، تغییراتی مثل چاقی. در دوران بلوغ خیلی از ما وزن اضافه می‌کنیم اما تغییرات وزن زنان متفاوت است. وقتی دخترها از کودکی به نوجوانی می‌رسند، متابولیسمشان افزایش پیدا میکند و قد و وزنشان هم بیشتر می‌شود.
بیشتر افزایش وزن دخترها در این دوران، در اندام‌های زنانه آنهاست (به دلیل افزایش استروژن). در شروع بلوغ، معمولا دخترها بیشتر از پسرها وزن اضافه می‌کنند و در فاصله بین یازده و دوازده سالگی ممکن است حتی ماهانه نیم کیلو چاقتر شوند. پسرها اما بین دوازده تا پانزده سالگی بیشترین رشد را تجربه می‌کنند و در این دوران حدود هفت کیلو چاقتر می‌شوند، اگر دچار بلوغ زودرس یا دیررس نشوند. این مشکل را البته باید تحت نظر یک دکتر غدد پیگیری کرد.
اختلاف متابولیسمی دخترها و پسرها در این دوران، یک تفاوت مهم را رقم می‌زند: پسرها برخلاف دخترها، وزن را به صورت پخش‌شده در تمام بدن اضافه می‌کنند (و بیشتر به شکل عضله) و به قد بزرگسالی‌شان می‌رسند. آن‌ها به کالری‌‌های بیشتری نیاز دارند (و طبیعتا متابولیسم بیشتری دارند) تا بتوانند این توده عضلانی را حفظ کنند. بعد از بلوغ متابولیسم کُند می‌شود و از بیست سالگی به بعد هم، هر ده سال حدود ۲٪ کاهش پیدا میکند.
پیگیری مشکلات متابولیسمی با دریافت نوبت آنلاین از درمانکده
یکی از نگرانی‌های والدین در مورد فرزندانشان، افزایش یا کاهش وزن بیدلیل است که انگار با هیچ رژیم و ورزشی نمی‌شود آن را کنترل کرد. بسیاری از این مشکلات، متابولیک هستند و باید با راهنمایی یک پزشک متخصص آن‌ها را برطرف کرد. در وبسایت درمانکده می‌توانید پزشکان متخصص را (فعلا در سه شهر تهران، کرج و قزوین) بررسی کنید، اطلاعاتشان را ببیند و نظرات دیگران را در موردشان بخوانید و به صورت آنلاین نوبت بگیرید. بعد از دریافت نوبت، در زمان مشخصی برای ویزیت حضوری مراجعه میکنید. چه به مشاوره در مورد متابولیسم بدنتان نیاز دارید، چه می‌خواهید وزنتان را کم یا زیاد کنید یا به دنبال بهترین دکتر زنان در تهران میگردید، همین الان به درمانکده سر بزنید.
برچسب ها : دکتر غدد,متخصص زنان,درمانکده