واریز یارانه ای که باعث افزایش درآمد عموم می شود + جزئیات مهم
با توجه به کاهش روزافزون ارزش پول ملی و همچنین سنگین بودن میزان پرداخت یارانه غیرمستقیم بر حامل‌های سوخت، بهتر است که دولت برای جلوگیری از افتادن در مسیر ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران تصمیمات مهی اتخاذ کند.
یارانه یا سوبسید (به فرانسوی: subvention) شکلی از کمک مالی است. یارانه به یک تجارت یا بخش اقتصادی پرداخت می‌شود. یارانه به عبارت دیگر اعطاء کمک مالی به روی یک کالا یا خدمتی که به مردم داده می‌شود. یارانه جهت افزایش رفاه عمومی جامعه ایجاد شد. سیاست‌های یارانه در سال‌های پس از انقلاب همواره به عنوان یکی از سنجه‌های صعود و نزول شخصیت‌های سیاسی در میان طبقات فرودست اقتصادی کشور بوده است.
هرچند در آبان سال ۹۸ با افزایش ۳۰۰ درصدی قیمت بنزین، اتفاقات ناگواری در ایران رخ داد با این حال به علت سیاست‌های پولی انبساطی در کشور، قیمت بنزین و حامل‌های انرژی در کشور همچنان بسیار پایین است. با احتساب قیمت بر پایه دلار آمریکا هر لیتر بنزین سهمیه‌ای در ایران کمتر از ۱۵ سنت و بنزین آزاد نیز کمتر از ۳۰ سنت به فروش می‌رسد. میثم هاشمخانی اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با گسترش به تاثیرات این سیاست قیمتی بر وضع معیشتی مردم می‌پردازد.
در سراشیبی سقوط با یارانه‌های فعلی
این استاد دانشگاه در پاسخ به پرسشی پیرامون چرایی پرداخت ۸۷ میلیارد دلار یارانه انرژی در سال گذشته در کشور، آن هم در شرایط تنگنای اقتصادی اظهار داشت: توجه داشته باشید که دولت در سال گذشته موفق شد فقط ۵ میلیارد دلار نفت و ۳ میلیارد دلار بنزین بفروشد و اگر فرض بگیریم که تمامی عواید ناشی از فروش نفت در کشور به داخل کشور بازگشته است، چیزی حدود ۸ میلیارد دلار برای پیشبرد تمام امور اجرایی و عمرانی کشور دست دولت را می‌گیرد و به این موارد اضافه کنید که صندوق بین‌المللی پول نیز تاکید داشت که ذخایر ارزی در دسترس دولت نیز از ۴ میلیارد دلار فراتر نمی‌رود. پس باید قدری وحشت زده شویم چون پرداخت این یارانه سنگین انرژی از منابع ارزی نبوده و بر اساس ارزش یارانه پرداخت شده بر حسب دلار رقم آن عنوان شده است.
یعنی این که دولت مقادیر بسیار زیادی باید پول چاپ کرده باشد که بتواند این یارانه را پرداخت کرده باشد. به معنای دیگر، ما با یک بهمن مهیب از ابرتورم مواجه خواهیم بود که قدرت خرید مردم را بیش از پیش کاهش می‌دهد و تورم را نیز به شدت افزایش خواهد داد. پس نتیجه می‌گیریم که پرداخت این یارانه غیرمستقیم به مردم، چیزی جز افزایش شدید فقر بر جای نخواهد گذاشت.
میثم هاشمخانی در واکنش به امکان جایگزین کردن این یارانه غیرمستقیم با الگوهای دیگر و آزادسازی تدریجی یا دفعی قیمت بنزین، خاطرنشان ساخت: همه ما می‌دانیم که ونزوئلا ارزان‌ترین بنزین جهان را با قیمت ۲ سنت به مردم می‌فروخت و این در حالی بود که برای تولید هر لیتر بنزین معمولی، چیزی بیش از ۲ دلار هزینه صرف می‌شد و نتایج این سیاست را نیز به وضوح مشاهده می‌کنیم.
وقتی که قیمت تمام شده هر کالایی بیش از قیمت فروش آن باشد، تولید و عرضه آن کالا حتی در کوتاه مدت نیز غیراقتصادی می‌شود و بهره‌وری تولید کالای یاد شده به شدت کاهش می‌یابد. بخش خصوصی نیز راغب به سرمایه‌گذاری در این حوزه نخواهد بود. بهترین راه آزادسازی قیمت است. هرچند در کشور ما آزادسازی با افزایش قیمت مترادف معنا شده است اما الزاما به این صورت نخواهد بود.
البته دقت کنید که در این مورد افزایش قیمت طبیعی است. زیرا فوب خلیج فارس یا آمستردام به قیمت فروش بنزین در ایران چندین دلار تفاوت دارد. آزادسازی به این معناست که با واقعی اعلام شدن قیمت بنزین، بخش خصوصی مایل به ایجاد پالایشگاه‌های کوچک در کشور باشد و سرمایه‌گذار خارجی نیز برای این مسئله در کشور ما اقدام کند و همچنین هرکس آزاد باشد که بنزین با استاندارد یورو ۵ یا ۶ وارد کشور کند. در این شرایط قیمت به حالت نرمال باز خواهد گشت و اتفاقات خوبی برای کشور خواهد افتاد اما تداوم وضع فعلی نه فقط درباره بنزین بلکه درباره تمامی حامل‌های انرژی، کشور را به ورطه سقوط خواهد انداخت.
دولت به هر نفر یارانه سهیمه بنزین بدهد
این اقتصاددان در پایان عنوان کرد: دولت باید همزمان با آزادسازی و واقعی کردن قیمت سوخت، یک اقدام تکمیلی را در دستور کار قرار بدهد، و به همه مردم یارانه اعتباری بنزین بدهد. به این معنا که یارانه بنزینی رایگانی که به مردم پرداخت می‌کند حاوی یک سهمیه ۳۰ الی ۵۰ لیتری برای هر نفر باشد و فرد آزاد باشد که بتواند سهمیه بنزینش را یا مصرف کند یا در بازار آزاد بفروشد. در این صورت امکان صادرات گسترده بنزین نیز فراهم خواهد شد و مصرف این کالای استراتژیک در کشور نیز واقعی‌تر خواهد شد.
به طور مثال اگر برای هر نفر یک سهمیه ۳۰ لیتری تعیین شود و قیمت بنزین در بازار لیتری ۱۵ هزار تومان باشد، یک درآمد ۴۵۰ هزار تومانی برای فرد در ماه شکل خواهد گرفت که اگر در کنار یک خانوار میانگین ۴ نفره باشد، درآمدی حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان برای خانوار به ارمغان خواهد آورد. این یارانه از نظر من باعث کاهش فساد، فقر و آلودگی هوا نیز خواهد بود.
