تصمیم اشتباه چه بلایی بر سر قیمت برنج آورد؟| چرا برنج گران شد؟

به اعتقاد کارشناسان، علاوه بر کاهش تولید به دلیل خشکسالی، دلیل مهم دیگر افزایش قیمت برنج، اصرار بر اجرای برخی قوانین است که نیاز به رو رسانی بر اساس شرایط روز کشور دارند.

بررسی اطلاعات آماری نشان می‌دهد از ابتدای سال جاری، روند افزایش قیمت برنج داخلی آغاز شد و به جز در تیرماه در۹ ماه دیگر سال، برنج جزو اقلامی بوده که، بیشترین افزایش قیمت در گروه نان وغلات را داشته است.

بررسی گزارش متوسط قیمت کالاهای خوارکی که هر ماهه توسط مرکز آمار ایران منتشر می شود، نشان می‌دهد؛ "برنج ایرانی درجه یک" فروردین، ١.٦، اردیبهشت، ١.٩ درصد و خرداد، ۲ درصد افزایش قیمت را ثبت کرد. سپس با آرام گرفتن در تیرماه، بار دیگر در مرداد ماه به یکباره "برنج ایرانی درجه یک" با ٣,٤ درصد در صدر افزایش قیمت گروه نان وغلات قرار گرفت و تا امروز جایگاه خود را حفظ کرد و در شهریور، ١١,٢ و در مهر ماه، ٩,٧ درصد افزایش قیمت را ثبت کرد. در آبان ماه، "برنج ایرانی درجه یک" همچنان با ٥,١ درصد بیشترین افزایش قیمت را داشت. آذر و دی ماه نیز به ترتیب افزایش قیمت ۴.۳ و ۱۰.۲ درصدی را ثبت کرد.

دلایل افزایش قیمت برنج چه بوده است؟

بخشی از افزایش قیمت برنج از ابتدای سال جاری مربوط به کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی بوده است که سطح کشت برنج و میزان تولید را به ترتیب حدود ۲۴ و ۲۲ درصد کاهش داد. وزارت جهادکشاورزی  در ابتدای سال جاری اعلام کرد؛ سطح کشت برنج در سال گذشته ۸۰۳ هزار هکتار بوده که با توجه به خشکسالی در سال جاری به حدود ۶۱۱ هزارهکتار کاهش یافته است.

اما افزایش ناگهانی قیمت برنج به نحوی که این کالا را در صدر افزایش قیمت گروه نان و غلات قرار دهد، دلیل دیگری داشت. در تابستان بود که وزارت صمت به گمرک ایران ابلاغ کرد، ممنوعیت فصلی واردات برنج از ابتدای مرداد ماه اعمال شود و صرفا آن بخش از محموله‌های برنج وارداتی که قبل از ۳۱ تیرماه دارای اعلامیه ورود و قبض انبار هستند مشروط به این‌که دارای ثبت سفارش باشند، اجازه ترخیص داشته باشند.

در این مدت کارشناسان، بارها به نتایج ممنوعیت واردات برنج در سال جاری با توجه به وقوع خشکسالی هشدار دادند و خواستار لغو این ممنوعیت و واردات برنج جهت جلوگیری از افزایش قیمت شدند.

به گفته آن‌ها، هر چند ممنوعیت فصلی برنج از سال ها پیش با هدف حمایت از تولیدکننده داخلی اجرا می شود اما، قانون ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت به دلایل متعددی کارکرد خود را از دست داده است؛ چراکه با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و تغییر ارز واردت کنندگان برنج به ارز نیمایی از یکسال و نیم گذشته، قیمت برنج وارداتی نیز افزایش یافته است. ضمن اینکه با تغییر نرخ ارز برنج وارداتی، بسیاری از واردکنندگان نیز تمایلی به واردات ندارد، زیرا واردات این کالا به نقدینگی بالایی نیاز دارد.

حالا مسئولان وزارت جهاد کشاورزی دست به کار شده اند و تصمیم دارند بازار افسار گسیخته برنج را با تزریق برنج خارجی به تعادل برساند، همچنین وعده داده اند که عرضه گسترده برنج ایرانی را آغاز کنند.

در همین ارتباط پایان هفته گذشته علیرضا رضازاده، مشاور وزیر جهاد کشاورزی خبر داد: در نشست فوق‌العاده قرارگاه امنیت غذایی پیرو دستور ریاست جمهوری به وزیر جهاد کشاورزی در خصوص بازار محصولات کشاورزی قرار شده است که توزیع ۲۰۰ هزار تن برنج تایلندی، پاکستانی و هندی تا شب عید در بازار در دستور کار قرار گیرد.

وی با بیان اینکه واردات برنج از پاکستان نیز در دستور کار ستاد تنظیم بازار قرار گرفته است، گفت: همچنین مقرر شده، فروشگاه‌های زنجیره‌ای‌ و سازمان میادین تره‌بار تهران، برنج خارجی با نرخ تنظیم بازار به مصرف کنندگان عرضه کنند.

رضازاده همچنین مدعی شده، توزیع هوشمند برنج تایلندی، هندی و پاکستانی به درب منازل، با تخفیف ویژه انجام خواهد شد. مشاور وزیر همچنین وعده داد، عرضه گسترده برنج ایرانی نیز از هفته آینده توسط اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای و اتحادیه استان‌های مازندران و گیلان انجام می‌شود. رضازاده نظارت سازمان تعزیرات حکومتی بر بازار و برخورد جدی با گرانفروشی و احتکار برنج را از دیگر مصوبات نشست فوق‌العاده قرارگاه امنیت غذایی عنوان کرد.

اصرار بر اجرای قوانین گذشته بدون به روز رسانی آن ها تبدیل به مشکلات بزرگ پیش روی تولید و بازار شده است. از جمله این قوانین ممنوعیت واردات فصلی برنج است که، اصرار بر اجرای آن بدون در نظر گرفتن شرایط روز کشور منتج به افزایش قیمت برنج و متضرر شدن مصرف کنندگان شده است.